tg-me.com/FlutterDasturchi/179
Last Update:
Киберхавфсизлик эксперти Андрей Масалович (Кибердед) айтаяпти:
...:::===:::...
"Ҳозир АйТида энг истиқболли йўналишлардан бири - галавий интеллект алгоритмлари (Роевые алгоритмы искусственного интеллекта, Swarm Intelligence).
Ҳозир дронлар битта-битта учаяпти ва операторлар жанг майдонини шартли бўлакларга, йўлак(полоса)ларга ажратиб олиб, "шу ерда аҳамиятли бирор нарса ёки кимса бормикин", деб изғиб юрибди. Минглаб км квадрат жойни разведка қилиш учун минглаб дрон операторлари анча самарасиз ишлаяпти. Худди ўша дрон, ҳам нишонга олишда тўғриловчи (корректировшик) вазифасини бажараяпти, ҳам нишон йўқ қилинганини текширувчи (доразведка) вазифасини бажараяпти. Дронларнинг учиш вақти ва масофаси эса анча чекланган.
Энди галавий алгоритм бўйича учаётган учта дронни фараз қилинг.
Биринчи дрон тўлиқ автоном, Сунъий Онг ёрдамида окоплар устидан зигзаг траектория бўйлаб учиб тасвирга олиб кетаверади. Ва нейротармоқ томонидан ҳарбий аҳамиятга эга деб топилган локацияларни автоматик базага рўйхат қилиб юбораверади. Унинг орқасидан корректировка қилувчи иккинчи дрон ва доразведка қилувчи учинчи дрон изма-из кетаяпти.
Биринчи дрондан келган маълумотни оператор текширади ва ростдан нишон зарба беришга арзийдиган бўлса, шунчаки тасдиқлайди. То артиллерия (ёки авиация) нишонга текказгунча иккинчи дрон тўғрилаб, назорат қилиб туради. Нишонга тегиши билан иккинчи дрон кейинги тасдиқланган нишонга қараб кетаверади. Чанг-тўзон, тутун, ёнғин тарқалишини кутиб ўтирмайди.
Лекин нишонга тегди дегани, у самарали ишдан чиқарилди дегани эмас. Шунинг учун учинчи дрон зарбадан кейинги ҳолатни тегишли операторга узатади (баъзи ҳолатларда нейротармоқ ёрдамида аниқ ишдан чиққан деб автоматик хулоса қила олади, масалан, танк портлаб, минораси учиб кетганини нейротармоқ аниқлай олади). Натижа тасдиқлангач, учинчи дрон навбатдаги тутаб ётган нишонни текширишга кетади. Ва ҳк.
Яъни бу ерда, ҳарбий операциялар конвейерга қўйилади. "Адам Смитнинг тўғноғичи" кейсидан маълумки, бунда самарадорлик ўн-юз марталаб ортади. Колоссал вақтдан ютилади, операторлар фақат тайинли нишонларга чалғийди.
Агар бир-бири билан "келишиб" учадиган дронлар ўнта-элликта-юзта бўлсачи? Унда фантастик истиқболлар очилади.
Қайси давлат шу технологияни биринчи бўлиб амалда йўлга қўя олса, ўша ҳарбий жиҳатдан ниҳоятда катта устунликка эга бўлади."
...:::===:::...
Бу галавий дастурлаш бошқа йўналишларга нисбатан анча мураккаб. Кимнинг фарзанди АйТига одатдагидан кўпроқ қобилиятли ва қизиқувчан бўлса, галавий дастурлаш йўналишига бериши мумкин. Мамлакатимизга бундай мутахассислар жудаям-жудаям керак. Бу Ўзбекистоннинг ҳарбий-техник салоҳиятини бутунлай янги босқичга олиб чиқадиган нарсалардан.
Bobur Niyozov